ABC Analizi

ABC Analizi yöntemi; stok kontrolunun yanısıra, satış veya dağıtım, kalite kontrolu, mamul çeşidi, malzeme tedariki ve üretim planlama sorunlarında da uygulanır.

Stok kontrolunda ABC yöntemi, stok kalemlerinin toplam içindeki kümülatif yüzdelerine göre sınıflandırılmasından ibarettir.Bu sınıflandırmada stoklar genellikle 3 gruba ayrılırlar;

A grubu stok kalemleri; toplam miktarın %15-20sini, toplam değerin  %75-80ini oluşturur.

B grubu stok kalemleri; miktar olarak %30-40, değer olarak 10-15 lik payları vardır.

C grubu stok kalemleri; miktar olarak %40-50, değer olarak sadece %5-10 luk paya sahiptirler.

Bazı firmaların stokları 3’ten daha fazla sayıda grupta topladığı veya ABC nin herbiri içinde alt gruplar tanımladığı görülür.Her işletmenin stoklarının özelliklerine uyan bir sınıflandırma yapması, miktar ve değer yüzdelerinin de yine bu kritere göre saptanması doğaldır.

Belirlenen stok sınıflarının miktar %’leri etkin bir kontrola olanak sağlayacak biçimde tespit edilir.Örneğin, toplam miktarın ‘20sini A, %30unu B, %50sini C grubu stoklarının oluşturması öngörülür.

ABC prensibinin uygulanmasında öncelikle iki kural gözönüne alınmalıdır.

1. Düşük değerli kalemlerden bol miktarda bulundurmak
2. 2.Yüksek değerli kalemlerin miktarını düşük tutup kontrolunu sıkılaştırmak.

ABC yöntemi ile stok kontrolunda A grubundaki kalemlerin kontrolunun daha sıkı yapılabilmesi için şu yollara başvurulur;

Ayrıntılı kayıt sistemleri düzenlenir.

Kontrol sorumluluğu daha üst düzeydeki personele verilir.

Gözden geçirme periyotları sıkılaştırılır

Tedarik süresi, sipariş noktası, emniyet stoku ve sipariş mitarı değerleri titizlikle hesaplanır.

Tedarik işlemleri yakından takip edilir.

C grubundaki kalemler için yukarıdaki hususlara mümkün olan en alt düzeylerde uyulur.Kontrol, sipariş ve kayıt işlemleri basit tutulur, bazıları elimine edilir.Stok miktarı yüksek tutulduğundan sık gözden geçirme ve sipariş işlemlerine gerek kalmaz.İşlemler basit olduğundan daha az kalifiye personel tarafından yürütülebilir.B grubundaki kalemler için A ve C ortası bir yol izlenir.

Özetlemek gerekirse,

ABC Analizi; malzemeleri, belirli bir kritere göre önem derecesi vererek sınıflandırmaktır. Analiz çeşitli yönetim teknikleri uygulanıp, malzemelerle ilgili olarak gerekli kararların alınması ve yöntemlerin benimsenmesi için veri sağlamaya yarar. Harfler ve önem dereceleri;

A  :  çok önemli    ……………………..Genel toplamda en yüksek paya sahip olan sınıf

B  :  orta derecede önemli   ………..Genel toplamda orta derecede paya sahip olan sınıf

C  :  az önemli  …………………………Genel toplamda en düşük paya sahip olan sınıf

Bu sınıflandırmada malzemelerin, seçilen kriterle belirlenen genel toplamdaki paylarına bakılır.Önem derecelerini belirleyen oranlar filtrede verilir.

Analizin veri kaynağı, filtrelenen tarihler arasındaki malzeme hareketleridir.(transaction) Hangi tür hareketlerin taranacağı ise seçilen kriter ile belirlenir:

Satış hareketleri, sarf/fire hareketleri veya ambar hareketleri/kullanıcı tanımlı hareketler.

Malzeme yönetimi-Raporlar menüsünün altında bulunur, kullanıcı tarafından filtreleme işleminin yapılmasından sonra, aşağıda tarif edilen yönteme göre analiz yapılır. Raporda mevcut kodlar ile analiz sonucu oluşan kodların karşılaştırması yapılmaktadır. Analiz sonucu oluşan değerler ilgili malzeme kartına manuel yazılır.

ABC analizinde izlenen yöntem adımları;

Bir malzemeyle ilgili  olan ve filtrelere uyan bütün hareketler taranır. Her hareket için ana birime çevrim yapılır ve TUTAR (miktar*birim fiyat/maliyet/kar) hesaplanır.Bütün TUTARlar toplanır.(ve tutar kolonuna yazılır) Bu işlem filtrelenen türlere uyan bütün malzemeler için tekrarlanır.(Hareketlerde ana birime ait fiyat/maliyet/kar tanımlı değil ise, ana birim için bir değer bulmak için birimler arası çevrim katsayıları kullanılır.)

Filtreler

Birincil kriterler

Satış işlemleri ; satış irsaliyeleri, satış faturları(siparişler dahil değil)

Üretime çıkış işlemleri ; sarf, fire fişleri

Diğer çıkış işlemleri ; kullanıcı tanımlı çıkış fişleri

Satış işlemleri kriteri

Analiz kriteri olarak “satış işlemleri” seçildiğine hareket TUTARı hesaplamaları:

Satış hacmi (ciro)

TUTAR=(miktar*birim fiyat)+satıra düşen masraflar)-(satıra düşen indirimler)

Satış maliyeti

TUTAR=(miktar*birim maliyet)

Satış karı

TUTAR=(satış hacmi)-(satış maliyeti)

İkincil kriter

Ortalama birim fiyat/maliyet/kar

Miktar

 

ABC kodları

% olarak olduğu için 80-15-5 şeklinde değerler girilir.

 

Kodlama sınırı

Verilen oranı aşan ilk değer; oranı aşan ilk değeri de dikkate alır ve değeri ona göre atar.

Verilen oranı aşmayan son değer; oranı aşmayan son değere göre sıralama yapar.

 

Malzemeler, ilk önce 1.  adımda elde edilen toplam TUTARlara, sonra da ABC analiz …………filtresinin seçimindeki kriterlere göre sıralanırlar.

Sıralanan  bütün malzemeler için hesaplanan ve tutar kolonunda sıralanan parasal değerler toplanır (ve aynı kolonun en alt satırına TOPLAM TUTAR yazılır.)

Her malzeme için (TUTAR/TOPLAM TUTAR)*100 hesaplanır (ve %TUTAR kolonuna yazılır)

Her malzeme için (%TUTAR+sıralamada kendisinden önce gelen malzemelere ait %TUTAR) hesaplanır (ve kümülatif %TUTAR kolonuna yazılır)

Her malzemeye karşılık gelen kümülatif %tutara bakılarak ve filtrelerde belirlenen %lik dilimlere dayanarak A, B, C kodları verilmeye başlanır. Burada, kodlar arasındaki durma noktalarını belirleyen parametre devreye girer.Örneğin; filtre alanında bu parametre için “verilen oranı aşan ilk değer” seçilmiş ise; A:%75  B:%20  C:%5 olarak verilmiş olsun. Kümülatif %tutarlar açısından, ilk 5 malzeme sonrasında %73.5 e ulaşılmış olsun.

6.sıradaki malzeme ile bu değer %75 i aşıyorsa, örneğin %76, ilk 6 malzemenin ABC kodu A olur.

7.malzemeden itibaren benzer bir şekilde B kodu verilmeye başlanır.Eğer bu parametre için “verilen oranı aşmayan son değer seçilmiş ise, A kodu en son 5.malzemeye verilir.6.malzemeden itibaren B koduna geçilir.

Bu sonuçlara ulaşıldıktan sonra, malzemelerin ambar parametrelerinde yer alan ABC kodu alanları manuel olarak güncellenir veya rapor çıktısı ekrana, yazıcıya, diske alınır. (Şu anda otomatik güncelleme yok, belki ileride olabilir.)